भोजपुर । विगतका वर्षभन्दा योवर्ष टेम्केमैयुङ गाउँपालिका १, तिम्माका देवीप्रसाद राई निक्कै मख्ख छन् । ९ रोपनीमा लगाएको उनको सुन्तला बगानले पहिलोपटकमै ५ लाख बढिको आम्दानी ग¥यो । सुन्तला खेतीमा हौसिएका उनले बगान हेरचाहमा करिब ७ वर्ष लगाए । नभन्दै योवर्षदेखि धमाधम सुन्तला फल्न थालेपछि उनी दंग भएका हुन् ।

चार हजार दुईसय मेट्रिक टन सुन्तला निर्यात भएको कृषि ज्ञान केन्द्र भोजपुरले जनाएको छ । जिल्लाको सात सय ९० हेक्टर क्षेत्रफलमा गरिएको सुन्तलाखेतीबाट योवर्ष ३५ करोड २८ लाख बराबरको निर्यात भएको कृषि ज्ञान केन्द्र भोजपुरका प्रमुख मुकेशकुमार यादवले जनाए । भने, ‘भोजपुरबाट यस वर्ष ३५ करोड बढीको सुन्तला निर्यात भएको छ ।

‘बल्लबल्ल बर्षौपछि मेहनत काम लाग्यो, सुन्तला बेच्न पाएँ’ उनले भने, ‘अब आउने सालतिर अझ राम्रो होला, सुन्तलाले नै बसीबसी घर धान्ने रहेछ’ यस्तै सोहि गाउँकै अर्का सुन्तला कृषक राम कुमार राईले पनि यो वर्ष ८ लाख बराबरको आम्दानी गरे । घरमै बसेर राम्रो आम्दानी बनेको सुन्तला खेतीको बगान स्याहार्न उनले हेरालु र कामदार नै लगाएका छन् । वर्षेनी साढे ९ टनसम्म उत्पादन हुने उनको बगानको सुन्तला धरान, विराटनगर, काठमाडौँसम्म ढुवानी हुने गर्छ ।
‘सुन्तला बगान राम्रो स्याहार्ने हो भने मनग्गे सुन्तला उत्पादन र आम्दानी गर्न सकिन्छ, विदेश नै जानुपर्छ भन्ने छैन’ उनले भने, ‘बगानको रेखदेख गर्ने कामदारसंगै सुन्तलालाई चाहिने मलखाद, किटनाशक औषधि र बेलाबेला पुग्दो सिँचाई दिएको छु, खासै घाटा पनि छैन’
सुन्तला खेतीबाट मनग्गे आयआर्जन भएपछि भोजपुरका अधिकांश भेगका किसानहरु व्यावसायिक सुन्तला खेतीउन्मुख भएका छन् । राम्रो आम्दानीको श्रोत बनेको सुन्तला खेतीमा भोजपुरका अधिकांश ग्रामीण भेगका किसानहरु पछिल्ला केहिवर्षदेखि सुन्तला खेतीमा आर्कषित बन्दै गएका हुन् ।

भोजपुर नगरपालिका बोखिमस्थित सुन्तला ढुवानी लागि तयार गरिँदै । तश्विर, प्रदीपचन्द्र राई

समुन्द्री सतहबाट १२ सय मिटरदेखि १५ सय मिटर उचाईको भेगहरुमा सुन्तला खेती राम्रो हुने भएकाले जिल्लाका अधिकांश क्षेत्रमा सुन्तला खेती हुने गरेको छ । सुन्तलाको बजारभाउ राम्रो हुने भएकाले पनि किसानहरु अन्नबाली लगाउने खेतबारीहरुमा सुन्तला लगाउन थालेका छन् । ‘वर्षैपिच्छे सुन्तला खेती गर्ने किसानको संख्या उल्लेख्य छ, घरको खर्च सजिलै धान्न सक्ने भएकाले पनि किसानहरु सुन्तला खेती लगाउन थालेका छन्’ भोजपुर नगरपालिका ५ का दिपेन्द्र राईले भने ।
भोजपुरबाट यसवर्ष ३५ करोड बरावरको सुन्तला निर्यात भएको छ । चार हजार दुईसय मेट्रिक टन सुन्तला निर्यात भएको कृषि ज्ञान केन्द्र भोजपुरले जनाएको छ । जिल्लाको सात सय ९० हेक्टर क्षेत्रफलमा गरिएको सुन्तलाखेतीबाट योवर्ष ३५ करोड २८ लाख बराबरको निर्यात भएको कृषि ज्ञान केन्द्र भोजपुरका प्रमुख मुकेशकुमार यादवले जनाए । भने, ‘भोजपुरबाट यस वर्ष ३५ करोड बढीको सुन्तला निर्यात भएको छ । हावापानी र भौगोलिक दृष्टिकोणले सुन्तला खेतीको प्रशस्त सम्भाव्यता बनेको जिल्लामा आगामी वर्षहरुमा सुन्तलाको उत्पादनमा अझ बृद्धि आउने देखिन्छ ।’ भोजपुरबाट वार्षिक ७ हजार ९ सय ३० मेट्रिक टनसम्म उत्पादन हुने गरेको कार्यालयको तथ्याङ्क छ ।
सहुलियत अनुदान
पछिल्ला केहि वर्षहरुमा सुन्तलाको मूल्य र मागलाई ध्यानमा राखेर बहुवर्षे आम्दानीको श्रोत सुन्तला खेतीमा किसानहरु आकर्षित हुन थालेको परियोजना कार्यान्वयन ईकाइ संखुवासभा÷भोजपुरले जनाएको छ । सुन्तलाका लागि भोजपुरमा क्षेत्र विस्तार, मलखाद, सिँचाई पाईपमा सहृलियत अनुदानका कार्यक्रमहरु सञ्चालन भईरहको सुचना अधिकारी जुनिता राईले बताईन् ।
‘सुन्तला कृषकको लागि यो कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाले कृषकको माग र आवश्यकतालाई हेरेर अनुदानका कार्यक्रमहरु चलिरहेको छ’ उनले भनिन् । परियोजना कार्यान्वयन ईकाइले सुन्तला क्षेत्र विकासका लागि कृषकहरुलाई पारीपात्ले, धनकुटाबाट उन्नत जातका सुन्तलाका बिरुवाहरु ल्याएर वितरण गरिरहेको उनले सुनाईन् ।
टेम्केमैयुङ गाउँपालिका, षडानन्द नगरपालिका, भोजपुर नगरपालिका, रामप्रसादराई गाउँपालिका र अरुण गाउँपालिका लगायतका विभिन्न सुन्तलाका पकेट क्षेत्रमा सुन्तला खेती गरिन्छ । भोजपुरमा देसी, पहाडे, जुनार लगायत स्थानीय प्रजातीका बिजु, कलमी सुन्तला खेती हुने गरेको छ ।